Kres krwawych walk z OUN-UPA

Operacja "Wisła" stanowiła ostatni akt dramatu zmagań, które ukraińscy nacjonaliści rozpoczęli w 1943 r., dokonując ludobójstwa Polaków na Wołyniu. Dążyli oni do opanowania części ziem Polski. To samo stanowisko zajmowali ukraińscy komuniści.

OUN-UPA w walce z państwem polskim odniosły szereg sukcesów. Uciekając się do różnych metod, udało się im ograniczyć przesiedlenia ludności ukraińskiej na Ukrainę. Pozostali nadal jednak wspierali działania UPA, która czuła się bezkarna. Dla wszystkich stało się oczywiste, że bez całkowitego przesiedlenia Ukraińców i pozbawienia OUN-UPA zaplecza nie da się ustanowić trwałego pokoju w południowo-wschodniej Polsce. I właśnie ta operacja przeszła do historii jako powszechnie znana Akcja "Wisła".

Trzon książki stanowi zbiór analiz prof. dra hab. Władysława Filara, uznanego eksperta ds. stosunków polsko-ukraińskich i autora wielu publikacji z tego zakresu. Część druga zawiera relacje żołnierzy Wojska Polskiego, biorących udział w tamtych wydarzeniach. W części trzeciej czytelnik znajdzie sylwetki niektórych dowódców UPA i działaczy OUN, splamionych polską krwią i walczących o oderwanie od Polski tzw. Zakerzonia. Dla Ukraińców są to bohaterowie, dla Polaków ‒ niekoniecznie.

Książka zawiera też bogaty zestaw zdjęć archiwalnych, obrazujących działalność OUN-UPA, udostępnionych przez Muzeum Historyczne w Sanoku oraz pochodzących z prywatnych zbiorów prof. Władysława Filara.

Książka zawiera opisy 100 najpiękniejszych utworów skomponowanych przez najwybitniejszych twórców, m.in. Mozarta, Verdiego, Wagnera czy Pucciniego. To podróż do wielkiego świata muzyki, podczas której autorki w barwny sposób opowiadają o okolicznościach powstawania tych znakomitych dzieł. I robią to tak, że trudno nie ulec magii opery.

Pierwsza połowa XX stulecia to bardzo trudny okres w skomplikowanych dziejach stosunków polsko - ukraińskich. W 1918 roku doszło niemal równocześnie do proklamacji dwóch państw: Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej i Rzeczypospolitej Polskiej.

27 maja 1940 roku wynik bitwy o Francję był już przesądzony. Wówczas to rozpoczęła się jedna z największych operacji II wojny światowej: ewakuacja spod Dunkierki.

Przez kolejne dziewięć dni sformowana naprędce armada najrozmaitszych statków i okrętów ocaliła blisko 340 tys. żołnierzy sił sprzymierzonych. Przewiozła ich przez kanał La Manche i sprowadziła bezpiecznie z powrotem do Anglii.

Wspomnienia tamtych wydarzeń są wciąż żywe w pamięci Brytyjczyków. Jednak przy całym zaangażowaniu Królewskiej Marynarki Wojennej, marynarki handlowej oraz innych armatorów z Wysp Brytyjskich, wkład pozostałych zaangażowanych nacji Francuzów, Holendrów i Belgów pozostaje niedoceniony. Podobnie zresztą jak znaczenie działań obronnych w Calais, Lille czy Amiens, które skutecznie odciągnęły uwagę Niemców od Dunkierki.
Książka Chattertona to nie jedna, a wiele opowieści, ukazujących tamte wydarzenia z różnej perspektywy. Dopiero splot rozmaitych faktów i relacji pozwala ujrzeć je w pełnym wymiarze. Z kolei przytaczane dokumenty z epoki wskazują, że pewne fakty widziano i oceniano na bieżąco inaczej, często w opozycji do późniejszej wiedzy o ówczesnej sytuacji.

W świecie muzyki kochać kogoś znaczy wybrać ścieżkę najtrudniejszą z możliwych. Bo nic nie brzmi tak pięknie, jak pieśń miłości, ale nic też nie spala mocniej niż zdrada. Rosanna Menici, piękna Włoszka, która zrobiła zawrotną karierę w jednej z najsłynniejszych oper świata, spisuje dla syna pamiętnik, by wyjaśnić trudne uczucie, jakie łączyło ją z jego ojcem. Rosanna poznała Roberta w 1966 roku, kiedy śpiewała na rodzinnej uroczystości. Tego dnia znalazła miłość i drogę, jaką potem potoczyło się jej życie. Za radą dużo starszego Roberta Rosanna zaczęła uczyć się śpiewu, by po latach zostać najważniejszą solistką La Scali. Kiedy jako dorosła kobieta przekroczyła próg mediolańskiej opery, musiała zmierzyć się nie tylko z presją wywieraną na artystów, ale też z trudnym charakterem Roberta, którego mimo lat nie przestała kochać. I choć pojawiła się szansa na odwzajemnienie jej uczucia, na drodze stanęła im przeszłość.

Jak Polacy walczyli i umierali - od Uralu po Normandię Wojenne losy Polski i Polaków są powszechnie znane. Wrześniowa porażka, rozbiór kraju, niewolnicza tułaczka po terytoriach okupantów - niemieckiego i sowieckiego, a jednocześnie nieustanna walka z agresorami - praktycznie na wszystkich frontach i w konspiracji. Zwykle traktuje się te wszystkie batalie wyrywkowo. Rzadko i zwykle z trudem mówi się o nich razem, jednym tchem, a jeszcze rzadziej - w kontekście ludzkich losów: wydarzeń widzianych oczami zwykłego człowieka. Tym razem to się udało. Autorzy przystępnym językiem mówią o zawiłych dziejach Polaków podczas drugiej wojny światowej. Piszą o Blitzkriegu w 1939 roku, o zmaganiach tych, którzy, uciekając przed nazistami, zostali deportowani do sowieckich Gułagów: o ich podziemnej walce o przetrwanie. Przede wszystkim jednak bez nadmiaru szczegółów piszą o ludziach i ich pogmatwanych wojennych losach. O pilotach, żołnierzach i marynarzach, kobietach i dzieciach, którzy, nawet rozproszeni po świecie, łączyli siły w walce przeciwko narzuconej tyranii. Efektem pracy Johnsona i Medyńskiej jest unikatowa, zwięzła, a zarazem bezstronna opowieść o odwadze i harcie ducha w trakcie wojny. Autorzy patrzą na Polaków z zewnątrz, chłodnym okiem obserwatorów pozbawionych uwikłań politycznych i ideologicznych. Ich zdaniem wojenne dzieje naszych rodaków są tak niesamowite, że nie wolno pozwolić im zaginąć w odmętach niepamięci. Nie kryją przy tym swego szacunku i podziwu dla nich. Swoją narrację wzbogacają niepublikowanymi dotąd wspomnieniami świadków oraz fotografiami. Wykraczają w ten sposób daleko poza rozważania ogólne czy akademickie, nadając historycznym faktom treść i barwy, jakie towarzyszyły codziennemu życiu w tamtych trudnych czasach. Mark Johnson urodził się w Londynie w 1959 roku. Jego ojciec pochodził z Jamajki. Matka o korzeniach holendersko-szkockich straciła większość rodziny w Holocauście. Na początku lat 70. Mark zaciągnął się do wojska. Służył na Jamajce, gdzie zwalczał handlarzy narkotyków i gangi na ulicach Kingston. Po odejściu z armii podjął współpracę z służbami celnymi. Niepokonani to owoc jego pasji, którą jest historia militarna. To książka kierowana do szerokiego czytelnika. Opisując jeden z mniej rozumianych na Zachodzie epizodów współczesnej historii, starałem się przedstawić, jak działania wojenne - te, prowadzone na polach bitew, jak i poza nimi - wpłynęły na zwykłych ludzi, mężczyzn i kobiety. W głównej mierze skupiłem się na opisaniu prawdziwych ludzkich przeżyć i emocji ujętych na tle wydarzeń historycznych. Zaintrygowała mnie również niesamowita zawziętość okazana w obliczu porażki oraz okupacji, a także ekstremalnej wrogości w postaci represji i brutalności. Mark Johnson mieszka obecnie w Wielkiej Brytanii, ale większość czasu spędza podróżując i badając mało znane historie mniejszości etnicznych, mających olbrzymi wkład w zwycięstwa Aliantów podczas drugiej wojny światowej w Europie i Azji. Esti Medyńska - urodzona w prima aprilis dziennikarka, tłumaczka i obserwatorka. Ślązaczko-Zaolzianka, która nie posługuje się ani jedną gwarą. Jej pasją są militaria i historia, stąd praca w angielskiej policji i pisanie książek o drugiej wojnie światowej. Podróżuje w każdej wolnej chwili, prowadząc wywiady z ocalałymi z tamtych wydarzeń.

Potrafi zabijać. Ale wyszkolono go, by ratował życie.
Żołnierz, z którym walczysz ramię w ramię, przyjdzie ci z pomocą, gdy zostaniesz ranny. Opatrzy cię. Wyprowadzi spod ognia nieprzyjaciela. Zaryzykuje swoim życiem, by ratować twoje. Jeśli będzie naprawdę ciężko, zostanie przy tobie. Jego twarz będzie ostatnim obrazem w twojej pamięci.
"Wir" poznał najczarniejsze oblicza współczesnej wojny. Był na misjach w Macedonii, Afganistanie i Iraku. Dziesiątki razy uratował życie rannym żołnierzom i cywilom. Pamięta też tych, których ocalić nie zdołał. Najgorzej, gdy twoim pacjentem jest dziecko. Tego się nie zapomina.
To nie jest opowieść o zwykłym komandosie. To historia medyka pola walki. Pierwszego Polaka, który ukończył elitarny amerykański kurs medyków sił specjalnych pod okiem instruktorów Delta Force.